Krypto offline: LoRa, mesh i SMS – praktyczny przewodnik po płatnościach bez internetu (PSBT, Lightning, Cashu)

Blackouty, przeciążone sieci komórkowe, festiwale bez zasięgu, restrykcje w transferach – to realne scenariusze, w których tradycyjne płatności zawodzą. Czy krypto potrafi działać offline? Tak, i to nie tylko „na kartce do późniejszego wklepania”. W tym przewodniku pokazujemy, jak zbudować płatności krypto bez internetu z użyciem PSBT (Bitcoin), Lightning i Cashu/Fedimint oraz jak przenieść transakcje Ethereum (ETH) ze smart-contractów do świata meta-transakcji i ERC-4337 z odczytem QR po powrocie łączności.

Dlaczego płatności offline wracają na tapet?

• Ryzyko infrastrukturalne: lokalne awarie sieci, przerwy w dostawie prądu, przeciążenia BTS.
• Ekonomia mikrotransakcji: rozliczenia w terenie, bazary, wydarzenia masowe – szybkie i tanie potwierdzenia offline.
• Odporność operacyjna: firmy i społeczności chcą ciągłości sprzedaży mimo problemów z internetem.

Trzy ścieżki technologiczne płatności offline

1. Bitcoin on-chain: PSBT, QR i radio

PSBT (Partially Signed Bitcoin Transaction) pozwala przygotować transakcję na jednym urządzeniu i podpisać ją na drugim – całkowicie offline. Nadawca i odbiorca wymieniają się danymi przez QR, NFC lub nawet LoRa/SMS. Po odzyskaniu łączności dowolny węzeł może ją broadcastować.

• Zalety: pełna samokontrola kluczy, brak zaufania do pośredników, finalność on-chain.
• Wady: większe opłaty sieciowe niż LN, wolniejsza finalność w szczycie mempoola.
• Sprzęt: portfel sprzętowy z PSBT, urządzenie POS z kamerą do QR, bramka radiowa lub telefon do późniejszego nadania.

2. Lightning bez stałego internetu: bramki i e-cash

Klasyczny Lightning Network wymaga łączności do routingu, ale w praktyce da się użyć bramki (node + serwis sklepu) lub tokenów e-cash:

• Model bramkowy: terminal w sklepie łączy się okazjonalnie z własnym węzłem LN (lub zaufanym dostawcą), klient płaci LN, a terminal buforuje potwierdzenie i aktualizuje kanały po powrocie sieci.
• Cashu/Fedimint: niewydawalne anonimowe żetony e-cash wystawiane przez mint (oparty o blinding). Mogą krążyć offline (QR/tekst), a ryzyko double-spend rozwiązuje późniejsza synchronizacja z mintem. Fedimint spina to z Lightning, by wymieniać e-cash na LN lub odwrotnie.

Zaleta: natychmiastowość i prywatność zbliżona do gotówki. Wada: zaufanie do mintu w czasie, gdy jesteśmy offline.

3. Ethereum i AA: meta-transakcje, paymaster i QR

Dzięki ERC-4337 (Account Abstraction) użytkownik może podpisać offline pakiet operacji (np. transfer USDC lub wywołanie smart-contractu) jako UserOperation. Pakiet jest wyświetlany jako kod QR, skanowany przez „posłańca”, który wysyła go do bundlera. Paymaster może opłacić gaz w imieniu użytkownika.

• Zalety: wygoda, stabilne opłaty dzięki stablecoinom, podpis offline bez ujawniania kluczy.
• Wady: zależność od relayerów i bundlerów; konieczność dokładnego modelu uprawnień (np. session keys).

Warstwy transportu bez internetu: co realnie działa?

„Offline” oznacza brak klasycznego IP – ale nadal możemy użyć nośników alternatywnych do wymiany danych transakcyjnych.

Nośnik	Zasięg	Przepływność	Latencja	Koszt	Typowy użytek
QR	kilkadziesiąt cm	do kilkuset bajtów/sek.	sekundy	bardzo niski	PSBT, e-cash, meta-transakcje
NFC	kilka cm	kilka kB	sekundy	niski	portfele kartowe, vouchery
LoRa	1–10 km (miejska/ruralna)	0,3–5 kb/s	sek.–min.	niski	PSBT skrócone, e-cash
Mesh Wi-Fi	setki metrów/hop	Mb/s	sekundy	niski–średni	lokalne sieci społecznościowe
SMS	cała sieć GSM	~140 bajtów	sek.–min.	średni	krótkie PSBT, e-cash tokeny
Satellite Rx	kontynentalny	downlink tylko	sek.–min.	niski–średni	odbiór bloków, cen, potwierdzeń

Architektury referencyjne

Punkt sprzedaży z PSBT i bramką radiową

• Kasjer: generuje PSBT jako QR, klient skanuje i podpisuje na swoim portfelu offline.
• Bramka: urządzenie LoRa/SMS wysyła podpisaną transakcję do zaufanego węzła, gdy pojawi się łączność.
• Paragon: hash transakcji drukowany/wyświetlany; potwierdzenia po 1–2 blokach.

Kiosk społecznościowy z Cashu/Fedimint

• Mint: prowadzony przez lokalną społeczność lub firmę, z rezerwą BTC/LN.
• Obieg offline: tokeny e-cash przekazywane jako QR/tekst. Przy pierwszym kontakcie z mintem następuje re-issuance i weryfikacja.
• Gateway LN: wymiana e-cash na płatności LN dla dostawców zewnętrznych.

Ethereum AA: terminal QR + paymaster stablecoinowy

• Portfel kontraktowy: definiuje limity, listy dozwolonych kontraktów i session keys.
• Transakcja offline: UserOperation w EIP-712, prezentowana jako QR.
• Bundler/Paymaster: odbiera, opłaca gaz, wysyła on-chain po powrocie łączności.

Case studies: gdzie to już ma sens

Festiwal 50 000 osób

• Problem: przeciążony internet mobilny, opóźnienia w terminalach kartowych.
• Rozwiązanie: stanowiska gastronomiczne z PSBT QR + Cashu na drobne transakcje; co 15–30 min synchronizacja przez prywatne LTE lub LoRa gatewaye na obrzeżach.
• Efekt: skrócenie kolejek, stabilne rozliczenia, możliwość cen dynamicznych względem kursu BTC/USDC.

Gmina w czasie awarii energetycznej

• Problem: przerwy w zasilaniu i internecie.
• Rozwiązanie: kioski na zasilaniu awaryjnym (UPS/solary) z mintem Fedimint; mieszkańcy używają e-cash jako lokalnej cyfrowej gotówki; synchronizacja, gdy agregat przywróci sieć.

Sklep mobilny w terenie wiejskim

• Problem: brak stabilnego LTE.
• Rozwiązanie: terminal z AA i QR; klient podpisuje offline, a sklep odświeża stan koszyka po dojeździe do zasięgu.

Bezpieczeństwo i ryzyko: co trzeba wiedzieć

Aspekt	Pro	Contra	Wskazówka
PSBT	brak pośrednika	większy rozmiar danych	stosuj compact PSBT, kompresuj w QR
Lightning	szybko i tanio	wymaga bramek i kanałów	utrzymuj własny węzeł z monitoringiem
Cashu/Fedimint	anonimowe, offline	zaufanie do mintu, ryzyko double-spend	limity kwot, szybka reemisja po sync
AA/Meta-tx	gas sponsorowany	zależność od bundlera	rotuj session keys, whitelistuj kontrakty
Radio/SMS	działa bez IP	podsłuch możliwy	szyfruj treści, minimalizuj metadane

Higiena operacyjna

• Klucze offline: sprzętowy portfel w trybie „air-gapped”.
• Separacja ról: inne urządzenia do podpisu, inne do transmisji.
• Limity offline: kwoty maksymalne na transakcję i dzienne budżety.
• Audyt po sync: automatyczne uzgadnianie sprzedaży z mempoolem/chainem.

Regulacje i podatki (PL/EU) – na co uważać

• Travel Rule i AML: w modelu mintów/relayerów mogą pojawić się obowiązki KYC dla operatorów; offline nie zwalnia z raportowania, gdy środki wracają on-chain.
• Podatek dochodowy/VAT: sprzedaż towarów/usług za krypto rozliczana jak za fiat; dokumentuj kurs z chwili zawarcia transakcji (można pobierać z satelitarnego feedu lub oracli po sync).
• E-money vs e-cash: prywatne mints mogą podchodzić pod regulacje pieniądza elektronicznego – skonsultuj model prawny przed komercjalizacją.

DIY: bramka LoRa do Bitcoin/Lightning – lista zakupów i kroki

Lista zakupów

• Mikrokomputer (np. SBC 4 rdzenie, 2–4 GB RAM)
• Moduł LoRa 868 MHz z anteną
• Zasilanie awaryjne (UPS lub powerbank 30–60 Wh)
• Czytnik kodów QR lub kamera USB
• Portfel sprzętowy z obsługą PSBT

Konfiguracja w 6 krokach

1. Postaw węzeł Bitcoin/LN (może działać zdalnie) i skonfiguruj kanały.
2. Na bramce zainstaluj oprogramowanie do kolejkowania wiadomości i podpisanych PSBT.
3. Skonfiguruj szyfrowaną transmisję danych przez LoRa (kompresja + chunking).
4. Na terminalu kasowym generuj żądania płatności jako PSBT QR lub LN invoice.
5. Po powrocie łączności bramka automatycznie nadaje transakcje do sieci.
6. Uzgadniaj sprzedaż z blokami; drukuj raporty dzienne.

Szacunkowy koszt: 150–300 EUR za bramkę (w zależności od podzespołów).

Narzędzia i stack open-source do rozważenia

• Portfele PSBT z trybem air-gapped (kamera/QR).
• LNbits jako „kasa” handlowa i wtyczki do obsługi voucherów.
• Cashu i Fedimint do e-cash i integracji z Lightning.
• Warstwa mesh/LoRa (oprogramowanie do routingu i store-and-forward).
• ERC-4337 klienci AA, paymaster i bundler kompatybilny z EIP-712.

Metryki sukcesu i strategia wdrożenia

• Uptime terminali bez internetu (docelowo 99% w godzinach pracy).
• Czas buforowania do broadcastu (docelowo poniżej 30 min dla PSBT, poniżej 5 min dla e-cash reemisji).
• Strata na kursie vs fiat dzięki automatycznemu hedge’owaniu (stablecoiny, natychmiastowa wymiana po sync).

Plan pilotażowy 14 dni: 1) wybierz ścieżkę technologiczną (PSBT lub e-cash), 2) przeszkol personel, 3) ustaw limity offline, 4) przeprowadź pilotaż w jednym punkcie, 5) iteruj na podstawie logów i ankiet klientów.

Wnioski i następne kroki

„Krypto offline” nie jest futurystycznym sloganem – to zestaw praktyk i narzędzi, które już dziś działają w realnym handlu. Wybierz PSBT dla maksymalnej suwerenności, Cashu/Fedimint dla szybkości i prywatności w lokalnej społeczności oraz AA na Ethereum dla wygodnych płatności stablecoinami z podpisem offline. Zacznij od jednego punktu, zmierz czasy i błędy, a potem skaluj.

CTA: Chcesz, by przygotować dla Ciebie gotowy zestaw terminal + bramka + procedury offline? Zgłoś się po audyt potrzeby i plan wdrożenia.