Mempool jako wskaźnik wyprzedzający: jak kolejki transakcji sygnalizują ruchy BTC/ETH i ryzyko w DeFi

Czy nagły skok opłat i „korek” w mempoolu zapowiada wybicie ceny albo wzrost zmienności? W świecie kryptowalut odpowiedź coraz częściej brzmi: tak — ale diabeł tkwi w szczegółach. Niniejszy artykuł łączy kategorie: Analizy Techniczne, Bezpieczeństwo, DeFi, Narzędzia & Kalkulatory oraz Strategie Inwestycyjne, pokazując, jak zbudować praktyczne wskaźniki z danych mempoolu dla Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) i wybranych ekosystemów L2.

Co to jest mempool i dlaczego ma znaczenie rynkowe?

Mempool to bufor węzła z oczekującymi (niepotwierdzonymi) transakcjami. Gdy popyt na miejsce w bloku rośnie, rosną też opłaty, a część transakcji czeka dłużej. Ta kolejka bywa wyprzedzającym sygnałem (ang. leading indicator): zanim cena zareaguje, widać presję na przepustowość sieci, zmianę struktur opłat i typów transakcji (np. DEX, bridge, NFT).

BTC vs. ETH — różne rynki opłat

• Bitcoin: aukcja pierwszej ceny (sat/vB), brak „base fee”, powszechne RBF (Replace-By-Fee, podbijanie opłaty), zmienny rozmiar bloku z uwagi na wagi segwit; mempool jest dobrym proxy popytu.
• Ethereum: EIP-1559 wprowadza base fee spalane i priority fee (tip) dla górników/walidatorów; blok może być do 2× ponad cel, więc krótkie skoki bywają „amortyzowane”, ale dłuższe fale popytu windują base fee.
• MEV i prywatny orderflow: część transakcji na ETH omija publiczny mempool (np. mev-relays), co trzeba brać pod uwagę przy interpretacji danych.

Kluczowe metryki mempoolu (praktyczne ujęcie)

Aby wyciągnąć sygnał, obserwuj nie tylko wolumen oczekujących transakcji, ale też ich strukturę i dynamikę.

• Wielkość mempoolu (liczba tx, bajty, w BTC także wirtualne bajty): im większa i dłużej utrzymana, tym większa presja na opłaty.
• Rozkład stawek opłat:
  • BTC: percentyle sat/vB (p50, p75, p90) oraz „delta” między p75 a p25 (przeciążenie).
  • ETH: base fee i percentyle tipów (p50, p90) – wzrost rozwarcia sugeruje licytację o priorytet.
• Wiek oczekujących transakcji: udział tx starszych niż X minut (np. 30/60/120). Rosnący stuck ratio to znak trwałej kongestii.
• RBF intensity (BTC): odsetek transakcji zastąpionych przez wyższą opłatę w danym interwale.
• Typologia transakcji (ETH): udział pending tx do znanych adresów routerów DEX (Uniswap, 1inch), mostów (Arbitrum/Optimism bridges), minterów NFT; skoki bywają prekursorem fal zmienności.
• Blokowa zajętość i elastyczność (ETH): ile bloków z rzędu jest „pełnych” (≈ powyżej celu), jak szybko rośnie base fee.

Wskaźniki kompozytowe: od surowych danych do sygnałów

Poniższe wskaźniki są proste do wdrożenia i nadają się do dashboardu tradingowego lub alertów bezpieczeństwa.

• Pressure Index P = (mempool_bytes – MA(7d)) / SD(7d). Wartości > +2 → nienormalna presja.
• Fee Acceleration A = d/dt p90_fee (BTC: sat/vB; ETH: priority fee). Dodatni impuls sugeruje „gas war”.
• Stuck Ratio S = tx_older_than_30min / all_pending. Trwała kongestia, jeśli S przez N bloków > próg.
• RBF Intensity R (BTC) = replaced_tx / all_pending_in_interval. Wzrost → agresywne podbijanie.
• DEX Pending Share D (ETH) = pending_to_known_routers / all_pending. Skoki D często poprzedzają zwiększoną zmienność altów i par ETH.

Wskaźnik	Co mierzy	Jak interpretować
P	Odchylenie mempoolu od normy	> +2: nadzwyczajny napór transakcji
A	Tempo wzrostu opłat	Duże A: możliwa „gas war”, front-running
S	Udział „starych” tx	Wysokie S: strukturalna kongestia, wolniejsze potwierdzenia
R	Skłonność do podbijania (BTC)	Wysokie R: uczestnicy przepłacają, by wejść do bloku
D	Udział DEX/bridge w pending	Skok D: zbliża się fala swapów/bridgingu → rynek się „rusza”

Mini-studia przypadków (patterny do obserwacji)

• NFT gas wars (ETH): przy gorących mintach rosły jednocześnie A (przyspieszenie tipów) i D (udział transakcji do minterów/routerów). Zmienność ceny ETH bywała podwyższona w ślad za skalą gas war.
• Fale inskrypcji/Ordinals (BTC): skoki P i S pokazywały trwałe „korki”, co podnosiło mediany sat/vB przez dłuższe okresy i wpływało na koszt arbitrażu między giełdami.
• Przestoje L2 / wzmożone bridgingi: gdy sequencer L2 zwalnia, na L1 rośnie D (bridge), a na CEX–DEX pojawiają się dyslokacje cenowe.

Jak zbierać dane: węzły i API (DIY)

• Bitcoin: bitcoin-core → getmempoolinfo, getrawmempool (z verbose=true do wieku/fee), publiczne API (np. mempool.space) do szybkiego startu.
• Ethereum: Geth/Nethermind/Erigon → txpool_content, eth_feeHistory (base fee, percentyle), subskrypcja pendingTransactions do profilowania adresów routerów.
• MEV/Relay: dane zbiorcze z relayów (np. udział prywatnych bloków) pomagają oszacować, ile orderflow „znika” z publicznego mempoolu.

Szybki szkic pipeline (ETH)

1. Uruchom pełny węzeł lub RPC z dostępem do txpool.
2. Streamuj pending tx, kategoryzuj po adresie docelowym (DEX routery, mosty, mintery).
3. Agreguj co 1–5 min: liczba tx, percentyle tipów, D, histogram wieku.
4. Oblicz P, A, S, D; wyślij do Prometheus/Grafana.
5. Ustaw alerty (np. „A > próg i D > próg przez ≥ 3 interwały”).

# BTC – przykładowe metryki
bitcoin-cli getmempoolinfo
bitcoin-cli getrawmempool true | jq '.[] | {fee:.fees.base, time:.time}'

# ETH – skróty przez Web3
eth_feeHistory 20 latest ["50","90"]
# Pending tx (wymaga węzła z włączonym txpool)

Zastosowania: trading i bezpieczeństwo

Strategie inwestycyjne

• Volatility nowcast: gdy P i A skaczą ponad progi, oczekuj wyższej zmienności; łącz z danymi z opcji (IV), fundingiem i orderbookiem CEX.
• Wyłapywanie wybicia bez kierunku: sygnał mempoolu rzadko wskazuje stronę, ale pomaga ustawić strangle/straddle lub rozsądnie zawęzić okno czasowe dla zagrań momentum.
• Arbitraż on/off-chain: utrzymująca się wysoka S (BTC) lub długie sekwencje pełnych bloków (ETH) zwiększają ryzyko opóźnień transferów — dostosuj sizing i zabezpieczenia.

Bezpieczeństwo i risk ops

• Wczesne wykrywanie exploitów: skoki D do adresów mostów lub znanych „drainers” + nietypowe wzorce approve mogą sygnalizować incydenty w DeFi.
• Alerty dla DAO i projektów: automatyczne powiadomienia przy A↑ + D↑ pomagają zamrozić front-endy (np. podnieść slippage warnings) lub podbić limity gazu dla krytycznych operacji.

Uwaga na pułapki interpretacyjne

• Prywatny orderflow (ETH, Solana): część transakcji nie trafia do publicznego mempoolu (relay’e, Jito), więc sygnał bywa „niedoszacowany”.
• Zdarzenia nieliniowe: pojedynczy kontrakt (mint/airdrop) potrafi „przesterować” mempool bez istotnych implikacji cenowych BTC/ETH.
• Strefy czasowe i nawyki traderów: dzienne rytmy (otwarcie USA/Europa/Asia) wpływają na metryki – stosuj normalizację vs. mediany godzinowe.

Wykraczając poza L1: L2 i alternatywne architektury

• Arbitrum/Optimism: lokalny mempool L2 jest tańszy, ale piki aktywności generują „puls” na L1 przy publikacji dowodów danych — użyteczne do timingów gas na L1.
• zk-rollupy: batching/proofs powodują skokowe obciążenia; obserwuj rytm publikacji danych.
• Solana: inny model kolejek (QUIC, lokalne priorytety), rosnący udział prywatnego orderflow (np. Jito) — sygnały mempoolowe wymagają innych narzędzi niż na EVM/BTC.

Narzędzia: od 0 do dashboardu

• Node + Exporter: Geth/Erigon + skrypt Python (Web3.py) → Kafka/Redpanda → Prometheus → Grafana.
• Gotowe API: Blocknative, Alchemy Mempool, Infura txpool (w zależności od planu) – szybki start, mniejsze koszty utrzymania.
• Open-source: mempool.space (BTC), ethers.js sniffer dla pending tx, narzędzia do dekodowania ABI (rozpoznawanie routerów).

Progi startowe (do testów)

• BTC: P > +2 i R > 0,15 przez ≥ 15 min → alert „presja na włączenie do bloku”.
• ETH: A (p90 tip) > 2× mediany godzinowej oraz D > 0,35 przez ≥ 10 min → alert „gas war/DEX napływ”.

FAQ (krótkie)

• Czy mempool przewiduje kierunek ceny? Zazwyczaj sygnalizuje zmienność, nie kierunek. Łącz z innymi wskaźnikami.
• Co z prywatnymi transakcjami? Zmniejszają pełnię sygnału. Warto monitorować udział prywatnych bloków/relayów.
• Czy to działa na altach? Tak, szczególnie EVM-L2 i popularne L1, ale wymagane są inne źródła danych.

Wnioski i następne kroki

Mempool to nie tylko kolejka — to wczesny radar popytu on-chain. Połączenie P, A, S, R i D daje realne, działające w praktyce alerty zmienności i wczesne ostrzeżenia bezpieczeństwa. Zacznij od prostego dashboardu, skaluj modele progów, a następnie połącz sygnały mempoolowe z danymi rynkowymi (IV, funding, orderbook) i wskaźnikami on-chain (np. aktywność adresów).

CTA: Zbuduj własny „Mempool Radar” i przetestuj go na danych historycznych. Masz już podobny projekt? Podziel się w społeczności i porównajmy progi oraz skuteczność alertów.

Uwaga: Artykuł ma charakter edukacyjny i nie stanowi porady inwestycyjnej.